Τη φράση ότι το ΝΑΤΟ «είναι εγκεφαλικά νεκρό» είπε ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, όταν η Τουρκία έκανε τη δεύτερη -μέσα σε δυο χρόνια- στρατιωτική εισβολή της στη Συρία, τον Οκτώβριο του 2019.
Με αυτήν υποννοείτο ότι, αφενός ένα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ κάνει ό,τι θέλει χωρίς να ρωτήσει τους «συμμάχους» του, αφετέρου ότι ο ίδιος ο στρατιωτικός Οργανισμός επιδεικνύει πρωτοφανή αδυναμία -αν όχι αδιαφορία- για να παρέμβει σε εμπόλεμες ζώνες.
Η Γαλλία, τότε, έτρωγε ένα μεγαλοπρεπές «άδειασμα» από τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, δεδομένου ότι η ίδια βρισκόταν, με δυνάμεις της, επί τόπου στο πλευρό των Κούρδων.
Το σοβαρότερο «άδειασμα», μάλιστα, το έφαγε από τις ΗΠΑ, αφού στο παρασκήνιο γίνονταν συνεννοήσεις Τράμπ – Ερντογάν, με αποτέλεσμα το ακόμα μεγαλύτερο «άδειασμα» των Κούρδων της Συρίας.
Οχι και τόσο «Πόντιος Πιλάτος»
Η εικόνα αυτή δεν απέχει πολύ από την κατάσταση στα ελληνοτουρκικά.
Η στάση της ηγεσίας του ΝΑΤΟ συμπυκνώνεται στην απάντηση που έδωσε ο γενικός γραμματέας του, Γενς Στόλτενμπεργκ, στη συνέντευξη Τύπου, η οποία ακολούθησε τη συνεδρίαση των υπουργών Αμυνας, στις 23 Οκτωβρίου.
Αναφερόμενος, λοιπόν, στον τουρκικό στόλο που πλέει εδώ και μήνες στην Ανατολική Μεσόγειο, είπε: «Για το Oruc Reis, πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αποφύγουμε ενέργειες που μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση στην Α.Μεσόγειο.
Και, παρ’ ότι δεν παίρνω θέση για τα νομικά ζητήματα και τις νομικές αξιώσεις, είναι γεγονός ότι η αποφυγή σεισμικών δραστηριοτήτων (σ.σ. ερευνών) είχε θετική επίδραση στην κατάσταση».
Επιπλέον, ο ίδιος δήλωσε για τη συνάντηση των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ: «Οι υπουργοί συζήτησαν, επίσης, την κατάσταση στην Α. Μεσόγειο και τη σύσταση ενός στρατιωτικού “μηχανισμού αποσυμπίεσης” μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ο μηχανισμός αυτός δεν θα επιλύσει τις υποκείμενες διαφορές, αλλά θα μπορούσε να δημιουργήσει περιθώρια για πολιτική συζήτηση».
Φαινομενικά, λοιπόν, το ΝΑΤΟ δεν παίρνει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου μέλους της, και κρατάει ίσες αποστάσεις.
Επίσης, ακολουθεί «λογικές» Πόντιου Πιλάτου, και, ως καλός «μπαμπάς», καλεί τις δύο χώρες-μέλη του να σταματήσουν να τσακώνονται και να τα βρουν μεταξύ τους με διάλογο.
Μόνο που στην περίπτωση του Πόντιου Πιλάτου, όπως εξάλλου γίνεται πάντα, ένας σταυρώθηκε.
Και στην περίπτωση όσων συμβαίνουν στην Α. Μεσόγειο, εμφανώς «ριγμένη» είναι η Ελλάδα.
Κάνουν τα στραβά μάτια
Ουδείς, βεβαίως, μπορεί να ζητήσει από έναν Οργανισμό, όπως το ΝΑΤΟ, να πάρει θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς.
Επιβάλλεται, ωστόσο, να πιεστεί προκειμένου να κρατήσει πραγματικά ίσες αποστάσεις απέναντι στις δύο πλευρές, και όχι λογικές» των δύο μέτρων και δύο σταθμών.
Κοντολογίς, να μην μεροληπτεί υπέρ της Τουρκίας στην προκειμένη, επειδή θεωρεί ότι την έχει ανάγκη, λόγω της γεωπολιτικής θέσης της στη Μέση Ανατολή, το Ιράν, τη Ρωσία, κ.ο.κ..
Διότι:
-Μπορεί το ΝΑΤΟ να μην θέλει -και να μην πρέπει, άλλωστε- να τοποθετηθεί επί «νομικών ζητημάτων», όπως είναι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα στην Α. Μεσόγειο, αλλά όταν παραβιάζονται χωρικά ύδατα ενός κράτους-μέλους του (Ελλάδας) από ένα άλλο μέλος του (Τουρκία), σκόπιμο είναι να του τραβάει το αυτί.
Πόσο μάλλον, όταν η Τουρκία εισβάλει με τον πολεμικό στόλο της σε περιοχές, στις οποίες η Ελλάδα δεν έχει ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα που της δίνει το διεθνές Δίκαιο.
Ωστόσο, το ότι η χώρα μας δεν έχει επεκτείνει τα ελληνικά χωρικά ύδατα, από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια, δεν δίνει κανένα δικαίωμα σε ένα τρίτο κράτος να μπαινοβγαίνει εκεί και να υποστηρίζει μάλιστα ότι κινείται εντός τουρκικών θαλασσίων περιοχών.
Το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ σιωπά σε τέτοιου είδους «εισβολές», απλά δίδει την ευχέρεια στην Τουρκία να συνεχίζει τις πολιτικές του «γκριζαρίσματος» του Αιγαίου και της Α. Μεσογείου.
Τακτική που ακολουθεί δεκαετίες τώρα, διογκώνει τα προβλήματα ανάμεσα στις δύο χώρες, αυξάνει τις πιέσεις, και μεγαλώνει τους κινδύνους ακόμα και για στρατιωτική «επίλυση».
Εάν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, είναι προφανές ότι το ΝΑΤΟ ούτε καν ρόλο «πυροσβέστη» δεν θα μπορέσει να παίξει.
-Το γεγονός ότι υπάρχουν θαλάσσιες περιοχές στην Α. Μεσόγειο και το Αιγαίο, οι οποίες δεν έχουν ρυθμιστεί βάσει διμερών ή διεθνών συμφωνίων, δεν σημαίνει ότι ένα τρίτο κράτος (Τουρκία), με το έτσι θέλω, μπορεί να εισβάλει εκεί με τον πολεμικό στόλο του.
Και, πολύ περισσότερο, να ισχυρίζεται ότι είναι δικές του. Με αυτή τη λογική, κάθε κράτος, όποτε μπορούσε, θα άρπαζε από το διπλανό του ό,τι ήθελε. Τότε, προς τι η ύπαρξη του διεθνούς Δικαίου;
Και σε αυτή την περίπτωση, όμως, το ΝΑΤΟ κάνει τα στραβά μάτια.
Μηχανισμός «αποσυμπίεσης»
Η μέθοδος, λοιπόν, που βρέθηκε στις Βρυξέλλες είναι να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός “αποσυμπίεσης” της έντασης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Ετσι, Αθήνα και Αγκυρα συμφώνησαν να ματαιώσουν τις στρατιωτικές ασκήσεις τους, στις 28 και 29 Οκτωβρίου, ημέρες εθνικών εορτών των δύο χωρών. Παρά ταύτα, η Τουρκία εξήγγειλε νέες ασκήσεις, πράγματι πολύ κοντά στα παράλιά της, αλλά και κοντά στο Καστελόριζο.
Ο «μηχανισμός αποσυμπίεσης», είπε ο Γ.Στόλτεμπεργκ, «δεν θα επιλύσει τις υποκείμενες διαφορές, αλλά θα μπορούσε να δημιουργήσει περιθώρια για πολιτική συζήτηση».
Και πρόσθεσε: «Είναι εξαιρετικά σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η ευθύνη της πρόληψης περιστατικών και ατυχημάτων στη θάλασσα, δεν μπορεί να εναποτεθεί αποκλειστικά στους ώμους των κυβερνητών των πλοίων, των πληρωμάτων τους, των στρατιωτών και των πιλότων που επιχειρούν στην Ανατολική Μεσόγειο».
Και, αφού εξήγησε ότι «η Ελλάδα και η Τουρκία συναντώνται καθημερινά εδώ στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ», είπε ότι δημιουργήθηκε «ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας, 24 ώρες / 7 ημέρες της εβδομάδος, μεταξύ των δύο χωρών χρησιμοποιώντας ασφαλή δίκτυα του ΝΑΤΟ».
Βέβαια, τα «κόκκινα τηλέφωνα» λειτούργησαν επανειλημμένως, μέχρι και τα τελευταία χρόνια. Και φάνηκαν χρήσιμα, ειδικά σε περιόδους κρίσεων.
Ωστόσο, η ένταση, αντί να μειώνεται, αυξάνεται. Η, δε, Τουρκία συνεχίζει να «κτίζει» ένα οικοδόμημα ολοένα περισσότερων απαιτήσεων και βλέψεων έναντι της Ελλάδας και άλλων χωρών της περιοχής.
Το ΝΑΤΟ, όμως, επιλέγει να παριστάνει τον «ουδέτερο».
Συμφώνησαν και σε άλλα;
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, ωστόσο, είναι μια ακόμη αναφορά του Γ.Στόλτεμπεργκ.
«Εξετάζουμε τώρα -είπε- πώς μπορούμε να επεκτείνουμε και να ενισχύσουμε περαιτέρω αυτόν τον μηχανισμό (σ.σ. «αποσυμπίεσης»)». Χαιρέτισε, επίσης, την «ευελιξία» της Άγκυρας και της Αθήνας για τη δημιουργία αυτού του μηχανισμού.
Αραγε, με δεδομένο τον στόχο να ξεκινήσει διάλογος της Ελλάδας με την Τουρκία, τι εννοεί ο Γ.Στόλτεμπεργκ, λέγοντας ότι τώρα «εξετάζεται» η «επέκταση» και «ενίσχυση» του μηχανισμού «αποσυμπίεσης»;
Η Αθήνα, πάντως, αποφεύγει να δώσει την παραμικρή διευκρίνηση του τι συζητά στο ΝΑΤΟ, και αφήνει την ελληνική κοινή γνώμη να πληροφορείται τις εξελίξεις από τις Βρυξέλλες και την Αγκυρα (!).
Η Λήμνος
Κυβερνητικοί κύκλοι στη χώρα μας διαρρέουν ότι δεν φταίει το ΝΑΤΟ για όλα αυτά, αλλά ο Γενς Στόλτενμπεργκ. Και ρίχνουν όλο το «ανάθεμα» σε αυτόν.
Αναμφισβήτητα, ο «νορβηγικός παράγων» φημίζεται για τις ερωτοτροπίες του με την Αγκυρα. Αλλωστε, και άλλοι Νορβηγοί πολιτικοί που βρέθηκαν σε θέσεις-κλειδιά, όπως ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Εσπεν Αϊντε, για μεροληπτική στάση υπέρ της Τουρκίας.
Ωστόσο, το πρόβλημα δεν είναι ο Γ. Στόλτενμπεργκ. ‘Η, τουλάχιστον, μόνον αυτός. Πρόκειται για ένα ισχυρό “λόμπυ” που υπάρχει διαχρονικά στους κόλπους του ΝΑΤΟ, το οποίο δεν θέλει επουδενί να επέλθει διάρρηξη των δεσμών της Τουρκίας με τον στρατιωτικό Οργανισμό.
Οι προτιμήσεις, από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, οπότε η Τουρκία αποτελούσε το βασικό «ορμητήριο» της Δύσης έναντι της ΕΣΣΔ, δεν έχουν αλλάξει θεαματικά.
Τότε, μάλιστα, στη δεκαετία του 1980, το ΝΑΤΟ, με αμερικανική μάλιστα «ντιρεκτίβα», είχε φροντίσει να ικανοποιήσει το «αίτημα» της Τουρκίας για εξαίρεση των ελληνικών νησιών του Βορείου Αιγαίου (Λήμνος) από τις ΝΑΤΟϊκές ασκήσεις. Κι’ αυτό, διότι η Αγκυρα, όπως σήμερα, έτσι και τότε, τα χαρακτήριζε … «αποστρατιωτικοποιημένα».
Ως γνωστόν, αυτή η πολιτική του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ απέναντι στην Ελλάδα, στο παρελθόν, είχε αρνητική αντανάκλαση στην ελληνική κοινή γνώμη. Ειδικά, εξαιτίας της στάσης τους στην εισβολή του «Αττίλα» στην Κύπρο.
Να σημειωθεί πως ακόμα και σήμερα, στις «κρυφές» δημοσκοπήσεις που διενεργεί το ΝΑΤΟ, σε τακτά χρονικά διαστήματα, σε όλα τα κράτη-μέλη του, η Ελλάδα εμφανίζεται με τις υψηλότερες αρνητικές απόψεις.
Το ΝΑΤΟ σε κρίση
Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, ως έναν βαθμό, άλλαξε η στάση των Ελλήνων απέναντι σε ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Οπως, εξάλλου, αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς και οι διεθνείς και περιφερειακές εξελίξεις. Και, βέβαια, οι συμμαχίες και τα γεωπολιτικά στρατόπεδα.
Αλλαξε, επίσης, η περιφερειακή θέση της Τουρκίας και διαφοροποιήθηκε η στάση της απέναντι στους Δυτικούς «συμμάχους» της, αλλά και στην Ανατολή.
Κοντολογίς, η Τουρκία ζητάει πολύ περισσότερα από τους «συμμάχους, προκειμένου να παραμείνει ως «προνομιακός εταίρος» τους στη Συμμαχία τους.
Παρά ταύτα, το ΝΑΤΟ συνεχίζει να βλέπει την Τουρκία ως χώρα-κλειδί στην ευρύτερη περιοχή.
Μάλιστα, από τη μεριά της ηγεσίας του ΝΑΤΟ επαναλαμβάνεται κουραστικά το ίδιο μοτίβο:
Οπως επί Ψυχρού Πολέμου θεωρούσε πως οι «τσακωμοί» Ελλάδας και Τουρκίας τον μόνο που ωφελούν, ήταν τη Σοβιετική Ενωση, έτσι και τώρα, όπως εξάλλου δήλωσε και ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζέφρι Πάϊατ, ωφελούν τον Πούτιν.
Βέβαια, τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα από το απλοϊκό μοτίβο ότι τα ελληνοτουρκικά είναι το «μαλακό υπογάστριο» του ΝΑΤΟ στη νοτιοατολική Μεσόγειο.
Το ΝΑΤΟ φαίνεται ότι δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις εξελίξεις που συντελούνται διεθνώς. Και δεν είναι μόνον ο Μακρόν που το χαρακτηρίζει «εγκεφαλικά νεκρό». Πολλοί είναι οι αναλυτές που υποστηρίζουν ότι βρίσκεται σε κρίση και αδιέξοδο. Αλλά, ακόμα και οι αξιωματούχοι του, μιλούν για αναζήτηση νέου ρόλου και ταυτότητας (!).
